Η σπονδυλοαρθρίτιδα είναι ένας τύπος αρθρίτιδας που προσβάλει τις αρθρώσει κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης καθώς και τα ισχία, τους ώμους, τα γόνατα και τους αστραγάλους.
Όταν μια άρθρωση προσβληθεί από αρθρίτιδα μπορεί να είναι θερμή και διογκωμένη και οι κινήσεις της να είναι επώδυνες ή να παρουσιάζει ευαισθησία στην επαφή. Τα προβλήματα αυτά είναι τα άμεσα αποτελέσματα της φλεγμονής στην άρθρωση. Στην περίπτωση που η αρθρίτιδα έχει προσβάλει μια μεγάλη άρθρωση η οποία είναι τοποθετημένη βαθιά στο σώμα, όπως το ισχίο ή μια άρθρωση κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, τότε οίδημα είναι δύσκολο ή ακόμα και αδύνατο να γίνει αντιληπτό με φυσική εξέταση με αποτέλεσμα να απαιτείται η χρήση ακτινολογικών απεικονιστικών εξετάσεων για τη διάγνωσή του, όπως η μαγνητική και η αξονική τομογραφία. Μια ακόμα περιοχή του σώματος που εμφανίζεται η σπονδυλαρθρίτιδα τα σημεία που οι μύες μέσω των τενόντων προσφύονται στα οστά, ή τα σημεία στα οποία οι σύνδεσμοι προσφύονται στα οστά (κάθε τέτοιο σημείο ονομάζεται ένθεση).
Η σπονδυλαρθρίτιδα μπορεί να εμφανιστεί τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι σπονδυλαρθρίτιδας. Ο πιο εξελιγμένος τύπος είναι η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα. Στους ασθενείς που πάσχουν από αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι απαραίτητο να υπάρχουν ακτινογραφίες που να καταδεικνύουν την προσβολή της σπονδυλικής στήλης. Όταν εμφανίζεται σε παιδιά καλείται νεανική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα. Ένας πολύ πιο συνηθισμένος τύπος σπονδυλαρθρίτιδας στα παιδιά είναι η ενθεσίτιδα. Η σπονδυλαρθρίτιδα συνήθως εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας 20-30 ετών, αλλά περίπου μια από κάθε 6 ή 7 περιπτώσεις ξεκινά στα εφηβικά χρόνια. Αν δεν έχετε παρουσιάσει αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα μέχρι τα 45 σας χρόνια, οι πιθανότητες είναι ότι δεν θα σας απασχολήσει μελλοντικά. Παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από σπονδυλαρθρίτιδα δεν είναι γνωστός, η επίπτωση της είναι περίπου 5 με 9 περιπτώσεις ανά 1.000 άτομα πληθυσμού. Από τη στιγμή που περίπου τα μισά από τα άτομα αυτά πάσχουν από αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, υπολογίζεται ότι υπάρχουν 500.000 περιπτώσεις πασχόντων μόνος στις ΗΠΑ.
Αίτια
Η σπονδυλαρθρίτιδα προσβάλει άτομα σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου και παρά το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε την ακριβή της αιτία, ο κίνδυνος εμφάνισής της οφείλεται κατά ένα μέρος τουλάχιστον στο γενετικό υπόβαθρο του κάθε ατόμου.
Συμπτώματα
Υπάρχουν πολλές παθήσεις που μπορεί να υπαχθούν στην κατηγορία στης σπονδυλαρθρίτιδας, περιλαμβανομένων των ακόλουθων:
• Ενθεσίτιδα
• Νεανική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα
• Αντιδραστική αρθρίτιδα
• Αρθρίτιδα που συνδέεται με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου
• Ψωρίαση
Επειδή διαφέρουν σε πολλά και σημαντικά σημεία, κάθε μια από τις νοσολογικές αυτές οντότητες θα αναλυθεί ξεχωριστά.
Ενθεσίτιδα
Σε πολλά παιδιά και εφήβους η ενθεσίτιδα ξεκινά σαν αρθρίτιδα στις μεγάλες αρθρώσεις των κάτω άκρων, ιδιαίτερα στα ισχία και τα γόνατα. Είναι επίσης συνηθισμένο να εμφανίζεται πόνος και ευαισθησία εξαιτίας της φλεγμονής στα σημεία όπου οι τένοντες ή οι σύνδεσμοι προσφύονται στα οστά. Η πάθηση αυτή ονομάζεται ενθεσίτιδα.
Συνηθισμένα σημεία εμφάνισης της φλεγμονής αυτής είναι η πτέρνα, το πάνω και το κάτω μέρος του οστού της επιγονατίδας, ενώ σε μερικούς ασθενείς εμφανίζεται φλεγμονή στις άρθρωσης του άκρου ποδός, ειδικότερα στο μέσο αυτού που ονομάζεται ταρσίτιδα. Σπανιότερα εμφανίζεται αρθρίτιδα στους αγκώνες και τους καρπούς αλλά μπορεί εύκολα να εμφανιστείς στους ώμους. Μερικές φορές οι πάσχοντες από ενθεσίτιδα θα εμφανίσουν φλεγμονή και σε άλλα σημεία του σώματος τους. Στο 50% περίπου των πασχόντων θα εμφανιστεί πρόσθια ραγοειδίτιδα. Σε αντίθεση με τη φλεγμονή των ματιών που συνοδεύει τους άλλους τύπους της αρθρίτιδας, η ραγοειδίτιδα που εμφανίζεται στην ενθεσίτιδα σχεδόν πάντα εκδηλώνεται με πόνο και ερυθρότητα.
Νεανική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα
Η νεανική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι μια πιο πλήρως ανεπτυγμένη μορφή σπονδυαρθρίτιδας στα παιδιά, της οποίας για να γίνει η διάγνωση πρέπει το παιδί να έχει παρουσιάσει αρθρίτιδα στο κατώτερο τμήμα της πλάτης είτε στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης, είτε στις ιερολαγόνιες αρθρώσεις (ιερολαγονίτιδα).
Η διάγνωση της νεανικής αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας μπορεί να είναι δύσκολη αν η σπονδυλική στήλη και / ή το κατώτερο τμήμα της πλάτης δεν έχουν προσβληθεί όταν τα συμπτώματα αρχίζουν να εμφανίζονται. Από τη στιγμή που η προσβολή της πλάτης μπορεί να μην εκδηλωθεί για πολλά χρόνια αφού έχουν παρουσιαστεί τα άλλα συμπτώματα σε αυτή την περίπτωση η διάγνωση που θέτει ο γιατρός για το παιδί είναι ότι πάσχει από ενθεσίτιδα. Σε μελέτες οι οποίες ερεύνησαν τις περιπτώσεις παιδιών που τελικά ανέπτυξαν νεανική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα αλλά αρχικά έπασχαν από μια μορφή αρθρίτιδας που έμοιαζε με ενθεσίτιδα, ανακαλύφθηκε ότι είχαν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν αρθρίτιδα των κάτω άκρων και πόνο και ευαισθησία στα σημεία όπου οι τένοντες και οι σύνδεσμοι προσφύονται στα οστά, κατά τον πρώτο χρόνο της νόσου τους και συχνή προσβολή του άκρου ποδός (ταρσίτιδα). Έτσι όταν ένα παιδί εμφανίζει πολλά από τα συμπτώματα αλλά όχι ιερολαγονίτιδα λέμε για τυπικούς λόγους ότι πάσχει από ενθεσίτιδα. Σύμφωνα με μερικές μελέτες ένα ποσοστό έως και 50% των παιδιών αυτών με την πάροδο του χρόνου θα αναπτύξει αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είτε στα τελευταία χρόνια της εφηβικής ζωής είτε στην ενήλικη ζωή. Αυτό όμως εξαρτάται από γενετικούς παράγοντες και δεν είναι ακόμα δυνατόν να προβλέψουμε με βεβαιότητα ποια παιδιά με ενθεσίτιδα θα εμφανίσουν αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα και ποια όχι.
Αντιδραστική αρθρίτιδα
Η αντιδραστική αρθρίτιδα συνήθως εκδηλώνεται 2 με 4 εβδομάδες μετά από λοίμωξη σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος όπως ο γαστρεντερικός σωλήνας, το ουροποιητικό σύστημα ή τα γεννητικά όργανα. Οι λοιμώξεις του γαστρεντερικού συνήθως συνοδεύονται από συμπτώματα όπως διάρροια, κοιλιακό άλγος και κράμπες και προκαλούνται από βακτήρια όπως η σαλμονέλα. Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού ή των γεννητικών οργάνων μπορεί να μην συνδεθούν με συγκεκριμένα συμπτώματα (ειδικά στις γυναίκες). Οι αρθρώσεις που έχουν υποστεί φλεγμονή δεν περιέχουν τα βακτήρια αυτά αλλά εξακολουθούν να αποτελούν το σημείο συσσώρευσης πολλών φλεγμονωδών κυττάρων με αποτέλεσμα την πρόκληση συμπτωμάτων για λόγους που μέχρι σήμερα μας είναι άγνωστοι. Όπως και σε άλλους τύπους σπονδυλαρθρίτιδας, η εμφάνιση της αντιδραστικής αρθρίτιδας είναι πολύ πιο συνηθισμένη στα άτομα που είναι φορείς του γονιδίου δείκτη HLA-B27. Το γονίδιο αυτό είναι παρόν στο 70 με 90% των ασθενών με αρθρίτιδα που προσβάλει τη σπονδυλική στήλη. Η αντιδραστική αρθρίτιδα στα παιδιά μπορεί να είναι μικρής διάρκειας με πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων ή μπορεί να συνεχίσει να υφίσταται ακολουθώντας μια πιο χρόνια πορεία. Μερικοί ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν πλήρη νεανική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα στην πορεία των επόμενων ετών, αλλά αυτό είναι δύσκολο να προβλεφθεί.
Αρθρίτιδα που συνδέεται με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου ή ψωρίαση
Η αρθρίτιδα μπορεί να εμφανιστεί ως εκδήλωση οποιουδήποτε τύπου της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, είτε της νόσου του Chron είτε της ελκώδους κολίτιδας. Η αρθρίτιδα μπορεί να προσβάλει αρθρώσεις στα χέρια ή τα πόδια και / ή στη σπονδυλική στήλη συμπεριλαμβανομένων και των ιερολαγόνιων αρθρώσεων. Στην περίπτωση προσβολής της σπονδυλικής στήλης ή των ιερολαγόνιων αρθρώσεων, η αρθρίτιδα συνήθως συνδέεται με το γονίδιο HLA-B27. Η αρθρίτιδα μπορεί να υπάρχει και σε μερικά, αλλά όχι όλα, τα άτομα που πάσχουν από δερματική ψωρίαση.
Διάγνωση σπονδυλαρθρίτιδας
Υπάρχουν μια σειρά από σημεία και συμπτώματα που χρησιμοποιούν οι γιατροί για να διαγνώσουν τη σπονδυλαρθρίτιδα. Οι πληροφορίες αυτές μπορεί να προέλθουν από το ιστορικό των συμπτωμάτων που έχετε εκδηλώσει, από τα ευρήματα της φυσικής σας εξέτασης και από τη μη φυσιολογική ακτινογραφική εικόνα των ιερολαγόνιων αρθρώσεών σας. Επειδή κάποια από τα ευρήματα δεν είναι παρόντα από την έναρξη της νόσου, άλλα εμφανίζονται με την πάροδο του χρόνου ενώ άλλα μπορεί να μην εμφανιστούν ποτέ, η διαδικασία της διάγνωσης δεν είναι καθόλου εύκολη για το γιατρό. Αυτό το φαινόμενο είναι ακόμα πιο έντονο στα παιδιά όπου η οσφυαλγία, η ιερολαγονίτιδα και τα μη φυσιολογικά ευρήματα στις ακτινογραφίες είναι λιγότερο συνηθισμένα στα πρώτα στάδια της νόσου.
Ο γιατρός σας μπορεί να διατάξει να κάνετε εξέταση για το HLA-B27 αν θεωρεί ότι πάσχετε από σπονδυλαρθρίτιδα. Αλλά να θυμάστε πάντα ότι παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι πάσχοντες από σπονδυλαρθρίτιδα έχουν το HLA-B27 και πολλοί υγιείς άνθρωποι είναι και αυτοί φορείς του γενετικού αυτού δείκτη χωρίς ποτέ να εμφανίσουν προβλήματα στις αρθρώσεις. Για παράδειγμα περίπου το 4% των υγιών ατόμων της λευκής φυλής φέρουν το HLA-B27. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αν έχετε το γονίδιο μπορεί να μην εμφανίστε ποτέ σπονδυλαρθρίτιδα ή νεανική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα. Για να γίνει η διάγνωση πρέπει να υπάρχουν παρόντα και άλλα σημεία και συμπτώματα της νόσου και όχι μόνο η παρουσία του γονιδίου. Όταν αξιολογείται μαζί με άλλες πληροφορίες η εξέταση για το HLA-B27 μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη, ειδικά στην αναγνώριση της νεανικής αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας.
Θεραπεία Σπονδυλίτιδας
Τα παιδιά που πάσχουν είτε από ενθεσίτιδα είτε από νεανική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα αντιμετωπίζονται θεραπευτικά από πολλές απόψεις με τρόπο παρόμοιο με τα παιδιά που πάσχουν από νεανική ιδιοπαθή αρθρίτιδα, αν και η θεραπεία κάθε φορά προσαρμόζεται στη σοβαρότητα της κατάστασης του κάθε ατόμου και στα σημεία που η νόσος είναι πιο έκδηλη. Οι γιατροί τις περισσότερες φορές ξεκινούν τη θεραπευτική αγωγή με τη χορήγηση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως το Ibuprofen και το Naprosyn. Η αρθρίτιδα που προσβάλει τα γόνατα, τους αστραγάλους και τα ισχία μπορεί συχνά να θεραπευτεί με μια ένεση κορτικοστεροειδούς που γίνεται απευθείας σε αυτήν και σκοπό έχει τον περιορισμό της φλεγμονής. Συνήθως μια και μοναδική ένεση κορτικοστεροειδών στην άρθρωση έχει σαν αποτέλεσμα την πλήρη ή σχεδόν πλήρη υποχώρηση της φλεγμονής για τουλάχιστον έξι μήνες.
Τόσο η μεθοτρεξάτη ός και η σουλφασαλαζίνη έχει αποδειχτεί ότι βοηθούν στη θεραπεία ασθενών με σπονδυλαρθρίτιδα και περιφερειακή αρθρίτιδα. Τα φάρμακα αυτά ονομάζονται ανοσοτροποποιητικά αντιρευματικά φάρμακα και σε περίπτωση που τα λαμβάνετε ο γιατρός σας πρέπει να σας παραπέμπει σε τακτά χρονικά διαστήματα για αιματολογικές εξετάσεις για να αναζητηθούν τυχόν παρενέργείες τους.
Τα φάρμακα που ονομάζονται βιολογικά έχει αποδειχτεί ότι είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά στον περιορισμό της φλεγμονής στις αρθρώσεις και κατά συνέπεια στην επακόλουθη ύφεση των συμπτωμάτων σε ενήλικες που πάσχουν από σπονδυλαρθρίτιδα. Τα φάρμακα αυτά επίσης λειτουργούν αποτελεσματικά και στα παιδιά που πάσχουν από νεανική ιδιοπαθή αρθρίτιδα, και το ίδιο περιμένουμε να ισχύει και για τα παιδιά που πάσχουν από σπονδυλαρθρίτιδα παρά το γεγονός ότι δεν έχουν γίνει πολλές μελέτες πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Ο γιατρός σας πρέπει να σας ενημερώσει για τα συγκεκριμένα θέματα.
Ακόμα ένα πολύ σημαντικό μέρος της θεραπείας είναι οι φυσικοθεραπείες και οι δραστηριότητες που στοχεύουν στη διατήρηση της ευλυγισίας και τη βελτίωση της ισχύος των αρθρώσεων. Δραστηριότητες όπως η κολύμβηση είναι εξαιρετικά ωφέλιμες, καθώς με αυτές δεν βάζουμε βάρος στις αρθρώσεις. Διάφοροι τύποι σόλων για τα παπούτσια ή ακόμα και ειδικά κατασκευασμένα παπούτσια μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την ανακούφιση του πόνου στη περίπτωση που η αρθρίτιδα προσβάλει τον ταρσό (ταρσίτιδα) ή αν η φλεγμονή εντοπίζεται κάτω ή στο πίσω μέρος της πτέρνας. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους να ενημερωθούν όσο καλύτερα γίνεται για τη σπονδυλαρθρίτιδα. Παρά το γεγονός ότι τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται περιοδικά και η έκταση της φλεγμονής να αυξομειώνεται ανάλογα πάντα και με τη φαρμακευτική αγωγή που χορηγούμε, εντούτοις η νόσος αυτή στις μέρες μας δεν μπορεί ακόμα να θεραπευτεί. Οι ασθενείς που τη διαχειρίζονται καλύτερα και συνεχίσουν να λειτουργούν σε ψηλά επίπεδα είναι εκείνοι που προσεγγίζουν τη διατήρηση της σωματικής δραστηριότητας ως επιλογή τρόπου ζωής και όχι ως θεραπευτική επιλογή την οποία θα εφαρμόσουν αν τα συμπτώματα της νόσου επιδεινωθούν.
Μακροπρόθεσμη πρόγνωση
Αντιμέτωποι με τα νέα της διάγνωσης μιας χρόνιας νόσου, οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να μάθουν τι τους επιφυλάσσει το μέλλον. Σύμφωνα με την εμπειρία μας αυτή είναι μια από τις δύσκολες ερωτήσεις στο να απαντηθεί γιατί η περίπτωση κάθε ασθενούς είναι διαφορετική. Είναι πολύ σημαντικό να τεθεί η σωστή διάγνωση από το γιατρό σας καθότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι σπονδυλαρθρίτιδας στα παιδιά. Μερικές μελέτες που παρακολούθησαν για 15 χρόνια την πορεία παιδιών που πάσχουν από αγκυλοποιητική σπουνδυλίτιδα έδειξαν ότι τα παιδιά αυτά μπορεί να μην φτάσουν τα επιτεύγματα των αντίστοιχων υγειών παιδιών της ίδιας ηλικίας. Παρόλα αυτά άλλες μελέτες τονίζουν τις πολύ θετικές εκβάσεις της νόσου με περισσότερο από το 75 % των ασθενών να εργάζονται ή να συνεχίζουν τη μόρφωσή τους και μόνο το 10 με 20% των ασθενών να παρουσιάζουν σοβαρή αναπηρία ακόμα και μετά από 20-30 χρόνια. Η πορεία των πασχόντων ενδεχομένως να είναι ακόμα ευνοϊκότερη αν πάσχουν από κάποιο άλλο τύπο σπονδυλαρθρίτιδας από τη στιγμή που η αγκυλοποιητική τείνει να είναι πιο σοβαρή. Εξίσου σημαντικό είναι να γίνονται ολοένα και πιο αποτελεσματικές, ειδικά σε ότι αφορά τα οφέλη που προκύπτουν από τη χορήγηση των προσφάτως ανεπτυγμένων βιολογικών φαρμάκων. Κατά συνέπεια το μέλλον των παιδιών που πάσχουν από σπονδυλαρθρίτιδα φαντάζει ελπιδοφόρο.
Χαρακτηριστικά σπονδυλαρθρίτιδας
Φλεγμονώδης σπονδυλικός πόνος: Ο πόνος αυτός έχει τα χαρακτηριστικά ότι εμφανίζεται πριν την ηλικία των 45 ετών με αργή έναρξη και συμπτώματα που βελτιώνονται με την άσκηση και επιδεινώνονται με την ανάπαυση. Συνοδεύονται από πρωινή δυσκαμψία και γενικά πρέπει να έχει διάρκεια μεγαλύτερη τουλάχιστον των τριών μηνών. Θετικό ιατρικό ιστορικό: Γονείς, αδέρφια, παππούδες και γιαγιάδες, θείοι, θείες ή ξαδέρφια που πάσχουν από οτιδήποτε από τα ακόλουθα: αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα, οξεία ραγοειδίτιδα, αντιδραστική αρθρίτιδα ή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου με αρθρίτιδα.Ψωρίαση: Η ψωρίαση είναι μια δερματική νόσος που προκαλεί την εμφάνιση ενός φολιδωτού, ροζ εξανθήματος με τη μορφή πλακών στο πρόσωπο, στο τριχωτό της κεφαλής και πάνω από τις αρθρώσεις των φαλαγγών των δακτύλων.
Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου: Νόσος Chron ή ελκώδης κολίτιδα που έχουν διαγνωστεί από γιατρό.
Πόνος στους γλουτούς: Πόνος που υπήρχε κατά το παρελθόν ή εξακολουθεί να υφίσταται και εναλλάσσεται μεταξύ αριστερού και δεξιού γλουτού.
Ενθεσοπάθεια: Πόνος που υπήρχε κατά το παρελθόν ή εξακολουθεί να υφίσταται ή ευαισθησία στο σημείο που ο αχίλλειος τένοντας ή η πελματιαία περιτονία προσφύονται στο οστό (πίσω μέρος πτέρνας ή κάτω από αυτήν). Η ενθεσίτιδα είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγραφεί η φλεγμονή που εμφανίζεται στα σημεία πρόσφυσης των τενόντων στα οστά.
Διάρροια: απότομη έναρξη μαλακών υδαρών κενώσεων εντός του μήνα πριν την έναρξη της αρθρίτιδας.
Ιερολαγονίτιδα: λοίμωξη σε μια ή και τις δυο ιερολαγόνιες αρθρώσεις η οποία είναι εμφανής στις ακτινογραφίες ή τη μαγνητική τομογραφία.
